Dolaylı Tümleç (Dolaylı Özne)
Dolaylı tümleç, cümlede belirtilen eylemin yöneldiği, etkilediği veya ilgili olduğu kişiyi veya nesneyi gösteren bir öğedir. "Kime?", "Neye?" veya "Kim için?", "Ne için?" sorularına cevap verir. Bir başka deyişle, eylemin dolaylı olarak etkilediği varlığı belirtir.
Özellikleri:
- İsim veya zamir: Genellikle bir isim veya zamirden oluşur.
- -e, -a, -de, -da, -ten, -dan ekleri: Çoğu zaman bu hal eklerini alır. Ancak her zaman almayabilir. ("için" edatı ile de kurulabilir.)
- Eylemin yöneldiği: Eylemin doğrudan etkilediği nesne değil, eylemin yöneldiği veya ilgili olduğu nesneyi belirtir.
Örnekler:
- "Ahmet kitaba baktı." (Kime baktı? Kitaba)
- "Annem bana hediye aldı." (Kime aldı? Bana)
- "Öğretmen öğrencilere ödev verdi." (Kime verdi? Öğrencilere)
- "Bu şarkıyı senin için yazdım." (Kim için yazdım? Senin için)
Dolaylı Tümlecin Belirlenmesi:
- Cümlede yüklemi bulun.
- Yükleme "Kime?", "Neye?", "Kim için?", "Ne için?" sorularını sorun.
- Bu sorulara cevap veren ifade dolaylı tümleçtir.
Önemli Not: Dolaylı tümleç ile belirtili nesne karıştırılmamalıdır. Belirtili nesne, eylemden doğrudan etkilenirken, dolaylı tümleç eylemden dolaylı olarak etkilenir veya eylemin yöneldiği nesnedir.